Mentoring

Mentoring w edukacji polega na współdziałaniu młodych osób ze starszym rówieśnikiem lub dorosłym wolontariuszem, który pełni rolę pozytywnego wzorca do naśladowania. Celem mentoringu jest zazwyczaj wzmacnianie pewności siebie i budowanie relacji, rozwijanie prężności psychicznej i charakteru oraz podnoszenie aspiracji, a nie bezpośredni rozwój konkretnych umiejętności lub wiedzy.

Mentorzy zazwyczaj budują relację z uczniami, spotykając się z nimi indywidualnie przez około godzinę tygodniowo przez dłuższy okres – w trakcie zajęć szkolnych, po lekcjach lub w weekendy. W niektórych programach mentorzy spotykają się z uczniami również w małych grupach.

Zakres działań różni się w zależności od programu. Część programów mentoringowych obejmuje wsparcie szkolne (np. pomoc w odrabianiu pracy domowej lub realizacji innych szkolnych zadań), jednak podejścia koncentrujące się przede wszystkim na bezpośrednim wsparciu dydaktycznym nie są ujęte w tej strategii – zob. Nauczanie indywidualne oraz Tutoring rówieśniczy.

Mentoring jest coraz częściej oferowany młodym osobom z trudnościami w nawiązywaniu relacji lub uczniom zagrożonym niepowodzeniem edukacyjnym bądź wykluczeniem.

W ujęciu przeciętnym mentoring ma niewielki pozytywny wpływ na wyniki w nauce, choć efekty poszczególnych programów są zróżnicowane. Niektóre badania wskazują na silniejszy pozytywny wpływ na uczniów z grup defaworyzowanych, jak również na efekty pozaszkolne, takie jak stosunek do szkoły, frekwencja i zachowanie.

Istnieje jednak ryzyko nieudanych dopasowań mentora i podopiecznego, które mogą negatywnie wpływać na ucznia; niektóre badania odnotowują nawet ogólny efekt negatywny.

Bardziej skuteczne są programy o jasno określonej strukturze i oczekiwaniach, które zapewniają szkolenie i wsparcie dla mentorów oraz angażują wolontariuszy w roli mentorów.

Badania naukowe nie potwierdziły, że programy koncentrujące się wyłącznie na poprawie wyników w nauce są bardziej efektywne. Programy o wielu celach mogą cechować się taką samą bądź większą skutecznością.

Choć mentoring nie jest zazwyczaj tak skuteczny w podnoszeniu wyników w nauce jak nauczanie w małych grupach czy nauczanie indywidualne, można go ukierunkować na uczniów z grup defaworyzowanych oraz na osoby o szczególnych potrzebach edukacyjnych. Niektóre badania sugerują, że uczniowie z grup defaworyzowanych często wykazują niskie zaangażowanie w naukę lub mają niskie oczekiwania wobec edukacji. Dla tych uczniów programy mentoringowe mogą być szczególnie korzystne, ponieważ zbudowanie relacji opartej na zaufaniu z dorosłym lub starszym rówieśnikiem może stanowić alternatywne źródło wsparcia.

Rezygnacja mentora z programu może mieć negatywny wpływ na uczniów. W przypadku uczniów, którzy już wcześniej doświadczyli rozczarowania z powodu braku wsparcia ze strony nauczycieli lub szkoły, ryzyko to może być jeszcze większe. Dlatego przy planowaniu programów mentoringowych szczególną uwagę należy zwrócić na rekrutację wiarygodnych, odpowiedzialnych mentorów – zwłaszcza gdy programy te są kierowane do uczniów z grup defaworyzowanych.    

Średni koszt realizacji programu mentoringowego jest umiarkowany. Główne wydatki, jaki ponoszą szkoły, obejmują szkolenie mentorów, wynagrodzenia (w przypadku mentorów, którzy nie są wolontariuszami) oraz materiały dydaktyczne i organizacyjne. Niektóre programy przewidują również ciągłe szkolenia i wsparcie dla mentorów, co może generować dodatkowe koszty.

W porównaniu z innymi strategiami edukacyjnymi wdrażanie programów mentoringowych wymaga także umiarkowanego, choć długotrwałego zaangażowania kadry.

Oprócz kwestii czasu i kosztów dyrektorzy szkół powinni zastanowić się, jak skutecznie rekrutować kompetentnych i rzetelnych mentorów, dobrze dopasowanych do swoich podopiecznych. Warto również zastanowić się, jak utrzymać pozytywne efekty programu – takie jak wzrost pewności siebie, aspiracji i prężności psychicznej – po jego zakończeniu, ponieważ badania dowodzą, że utrwalenie tych zmian może być trudne.