Nauczanie zindywidualizowane

Nauczanie zindywidualizowane polega na dostosowywaniu zadań oraz udzielanego wsparcia do potrzeb każdego ucznia. Opiera się na założeniu, że wszyscy uczniowie mają różne potrzeby edukacyjne, a zatem podejście dopasowane do nich indywidualnie – zwłaszcza w zakresie rodzaju wykonywanych zadań oraz tempa realizacji programu nauczania – będzie bardziej efektywne.

Różne modele indywidualizacji nauczania były badane na przestrzeni lat – szczególnie w nauczaniu matematyki, gdzie uczniowie często pracują nad własnymi zestawami zadań (w dużej mierze samodzielnie). W ostatnich latach w procesie indywidualizacji coraz częściej wykorzystywane są technologie cyfrowe, które umożliwiają realizację spersonalizowanych aktywności oraz udzielanie indywidualnej informacji zwrotnej. 

Średnio rzecz biorąc, nauczanie zindywidualizowane przynosi postęp o ok. 4 miesiące w porównaniu z tradycyjnymi metodami nauczania.

Za tą średnią kryje się jednak duża zmienność wyników, co może wynikać z trudności we wdrażaniu tej metody w sposób skuteczny, bez ograniczania czasu faktycznie poświęcanego na uczenie się. W przypadku rozwiązań stosowanych w klasie rola nauczyciela często staje się bardziej organizacyjna niż dydaktyczna – konieczność planowania i monitorowania indywidualnych zadań ogranicza czas na bezpośrednią interakcję pedagogiczną z uczniami. Z tego względu indywidualizację nauczania warto traktować jako uzupełnienie tradycyjnych zajęć, a nie ich całkowite zastępstwo. 

Nowsze badania pokazują pozytywne efekty stosowania technologii cyfrowych wspartych diagnozą postępów i indywidualną informacją zwrotną. Technologie te mogą pozwolić na udzielanie natychmiastowej informacji zwrotnej, gdy uczniowie wykonują swoje zadania (więcej na temat skuteczności informacji zwrotnej – zob. Informacja zwrotna). 

Niewielka liczba badań analizowała również informację zwrotną od rówieśników w ramach indywidualizacji nauczania – średnia wyników tych badań jest pozytywna.

Uczniowie z mniej uprzywilejowanych środowisk częściej są nieobecni w szkole, jak również mają gorsze wyniki w porównaniu z rówieśnikami z bardziej uprzywilejowanych rodzin. W rezultacie mogą przechodzić kolejne etapy edukacji z lukami w wiedzy, co wpływa na tempo i łatwość przyswajania nowego materiału.

W przypadku uczniów z niskimi wynikami początkowymi lub zagrożonych opóźnieniami w nauce nauczanie zindywidualizowane pozwala nauczycielowi dopasować zadania do poziomu ucznia. Jeśli uczniowie potrafią samodzielnie zarządzać własnym uczeniem się, podejście to może wspierać ich w utrwalaniu wiedzy, ćwiczeniu umiejętności i osiąganiu biegłości przed przejściem do kolejnych etapów programu nauczania. Co więcej, ukierunkowana diagnoza i informacja zwrotna mogą pomóc uczniom w korygowaniu błędnych przekonań lub pokonywaniu konkretnych barier w uczeniu się.

Średnie koszty wdrożenia nauczania zindywidualizowanego ocenia się jako bardzo niskie. Większość wydatków wynika z konieczności szkoleń i doskonalenia zawodowego nauczycieli, oraz niezbędnego oprogramowania i zasobów cyfrowych.

Wdrażanie nauczania zindywidualizowanego wymagać będzie również dodatkowego czasu ze strony nauczycieli, ponieważ interwencje tego rodzaju są zazwyczaj prowadzone w czasie lekcji.