Zaangażowanie rodziców

Zaangażowanie rodziców odnosi się do działań nauczycieli i szkół mających na celu włączenie rodziców we wspieranie nauki ich dzieci. Obejmuje ono m.in:

• programy rozwijające umiejętności rodziców, takie jak czytanie i pisanie lub obsługa komputera;
• ogólne działania zachęcające rodziców do wspierania dzieci w nauce – np. podczas czytania w domu lub odrabiania pracy domowej;
• aktywny udział rodziców w zajęciach edukacyjnych dzieci;
• bardziej intensywne programy wsparcia dla rodzin w kryzysie.

Średni wpływ strategii zwiększających zaangażowanie rodziców odpowiada ok. 4 miesiącom dodatkowego postępu w nauce w ciągu roku szkolnego.

Tym niemniej dowody dotyczące skutecznych sposobów podnoszenia wyników uczniów poprzez wzmacnianie zaangażowania rodziców są niejednoznaczne i mniej przekonujące. Zidentyfikowano przykłady, w których łączenie strategii angażowania rodziców z innymi interwencjami – np. rozszerzonymi programami edukacyjnymi dla dzieci w wieku przedszkolnym – nie przyniosło dodatkowych korzyści edukacyjnych. Sugeruje to, że rozwijanie efektywnego zaangażowania rodziców w celu poprawy wyników dzieci jest trudnym zadaniem, które wymaga starannego monitorowania i ewaluacji. 

Istnieją natomiast dowody na to, że wsparcie udzielone rodzicom przy wychowaniu ich pierwszego dziecka może przynieść korzyści również dla jego rodzeństwa.

Wydaje się również, że aspiracje rodziców odgrywają istotną rolę w kształtowaniu osiągnięć edukacyjnych uczniów – ale brakuje wystarczających dowodów, by stwierdzić, że działania ukierunkowane na zmianę aspiracji rodziców faktycznie prowadzą do trwałego wzrostu aspiracji i osiągnięć dzieci. 

Fundacja EEF przeprowadziła szereg badań nad interwencjami mającymi na celu poprawę wyników uczniów poprzez angażowanie rodziców w różnego rodzaju działania. Spójny wniosek z tych badań jest oczywisty: angażowanie rodziców w tego typu programy jest trudne. Dla porównania, eksperyment polegający na wysyłaniu rodzicom wiadomości tekstowych (SMS-ów), mających zachęcić ich do większego zaangażowania w naukę dziecka, przyniósł niewielki, aczkolwiek pozytywny efekt, a przy tym był bardzo tani w realizacji.

Uczniowie z rodzin o niższym statusie ekonomicznym rzadziej mają dostęp do spokojnego miejsca do nauki w domu oraz do formalnych i nieformalnych zajęć edukacyjnych poza szkołą. Może to utrudniać im naukę poza szkołą i tłumaczyć spadek osiągnięć u niektórych uczniów w okresie wakacyjnym. Poprzez projektowanie i wdrażanie skutecznych strategii angażowania rodziców szkoły i nauczyciele mogą ograniczać to ryzyko, wspierając rodziców w pomaganiu dzieciom w nauce, rozwijaniu samoregulacji oraz w doskonaleniu konkretnych umiejętności, takich jak czytanie.

Tym niemniej strategie angażowania rodziców niosą ryzyko pogłębiania różnic w osiągnięciach, jeśli w praktyce uczestniczą w nich głównie rodziny zamożniejsze. Niektóre badania sugerują, że interwencje mogą prowadzić do zwiększenia nierówności edukacyjnych, choć potrzebne są dalsze dowody. Dlatego szczególnie istotne jest projektowanie takich działań w sposób wspierający wszystkich rodziców – niezależnie od ich sytuacji materialnej.

Choć zachęcanie rodziców do bezpośredniego angażowania się w prace domowe może wydawać się atrakcyjnym rozwiązaniem, szkoły powinny rozważyć, czy rodzice dysponują odpowiednią wiedzą i umiejętnościami, by zapewnić swoim dzieciom właściwe wsparcie – zwłaszcza na poziomie szkoły średniej. Badania dowodzą, że interwencje mające na celu angażowanie rodziców w prace domowe nie przekładają się na wyższe wyniki w nauce. Co więcej, uczniowie mający trudności w nauce częściej proszą rodziców o pomoc, ale rodzice przecież nie znają najskuteczniejszych metod nauczania. Dlatego lepszym rozwiązaniem może być zachęcanie rodziców, by kierowali dziecko z powrotem do nauczyciela zamiast przejmować rolę dydaktyczną.

Szacunkowe średnie koszty wdrożenia strategii angażowania rodziców są bardzo niskie. Większość wydatków dotyczy szkoleń i rozwoju zawodowego pracowników, które zazwyczaj stanowią koszty początkowe. Choć mediana kosztów jest bardzo niska, dodatkowe szkolenia, materiały dydaktyczne, zasoby oraz czas pracy personelu mogą sprawić, że koszty wzrosną do poziomu niskiego lub umiarkowanego.

Szacunki te zakładają, że szkoły dysponują technologią umożliwiającą komunikację z rodzicami oraz infrastrukturą do organizacji spotkań stacjonarnych. Są to koszty warunkujące wdrożenie strategii angażowania rodziców – w przypadku ich braku całkowity koszt realizacji programu okaże się prawdopodobnie wyższy.